در دنیای امروزی که همه چیز برپایه، هوش مصنوعی، کد و الگوریتم می‌چرخد، اصطلاح “برنامه نویس حرفه ای” بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار گرفته است.
بسیاری از تازه‌واردان به دنیای کدنویسی، این سوال را دارند که:
“آیا واقعا برنامه نویس حرفه ای شدن یک افسانه است و مخصوص افراد باهوش و خارق‌العاده است یا مسیری قابل طی کردن برای همه است؟”
در ذهن خیلی‌ها، برنامه نویس حرفه ای کسی است که شبانه‌روز در حال کدزنی پیچیده است که بی‌وقفه در اتاقی تاریک کدنویسی می‌کند و همانند یک نابغه با چند خط کد، دنیا را تغییر می‌دهد، اما حقیقت چیز دیگری است:
واقعیت این است که برنامه نویس حرفه ای شدن نتیجۀ یادگیری مستمر، تمرین عالی، اشتباه کردن و اصلاح آن، بازخورد گرفتن و بهتر شدن است. برنامه‌نویسی نیاز به ژن خاصی ندارد، مدرک دانشگاهی عجیبی نمی‌خواهد، فقط باید درست شروع کنید، درست یاد بگیرید و با پشتکار ادامه دهید.
برنامه نویس حرفه ای کیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
“برنامه نویس حرفه ای” فقط کسی نیست که باید چند هزار خط کد بنویسد یا چند زبان برنامه‌نویسی بلد باشد. یک برنامه نویس حرفه ای کسی است که عمیق فکر می‌کند، منظم کدنویسی می‌کند، تیم‌محور عمل می‌کند و درک درستی از کل چرخه تولید نرم‌افزار دارد. مهمترین ویژگی برنامه‌نویسان حرفه‌ای عبارت است از:
- تسلط بر اصول برنامه‌نویسی و الگوریتم‌ها؛
- توانایی نوشتن کدهای تمیز و خوانا؛
- توانایی حل مسئله و دیباگ کردن؛
- تسلط بر ابزارهای توسعه نرم‌افزار؛
- درک معماری نرم‌افزار و تفکر سیستمی؛
- مستندسازی و ارتباط با تیم؛
- یادگیری مداوم و به‌روز ماندن.
برای تبدیل شدن به برنامه نویس حرفه ای چه مسیری را باید طی کنیم؟
برای برنامه نویس حرفه ای شدن باید یک فرایند گام به گام و تکرار پذیر را دنبال کنید. برنامه نویس شدن یک شبه اتفاق نمی‌افتد. برای برنامه‌نویسی دریافت مشاوره اهمیت زیادی دارد تا امکان انتخاب یک مسیر شغلی درست را داشته باشید. مهمترین مسیرهای شغلی برنامه‌نویسی باید براساس شرایط زیر انتخاب شوند:
مرحله اول: انتخاب مسیر شغلی و زبان برنامه‌نویسی مناسب برای شروع
تصمیم بگیرید که در چه شاخه‌ای می‌خواهید فعالیت کنید:
- طراحی سایت (فرانتاند، بک‌اند، وردپرس)؛
- توسعه نرم‌افزارهای موبایل (اندروید و ios)؛
- برنامه‌نویسی در زمینه تحلیل داده و هوش مصنوعی؛
- برنامه‌نویسی نرم‌افزارهای ویندوزی؛
- بازی‌سازی.
برای هر کدام از این شاخه‌های می‌توانید از زبان‌های برنامه‌نویسی مختلفی استفاده کنید:
- طراحی فرانتاند سایت: زبان‌های HTML، CSS و Java Script؛
- طراحی بک‌اند سایت: PHP، Node.js و Python؛
- هوش مصنوعی: Python؛
- بازی‌سازی: C++، Unity یا C# و…
توصیه می‌شود از دوره‌های برنامه‌نویسی جامع استفاده کنید تا مفاهیم را دقیق و کاربردی یاد بگیرید. به‌عنوان مثال دوره جامع آموزش طراحی سایت مشهد (CIW) که در آن مفاهیم فرانتاند، بک‌اند، وردپرس و طراحی رابط کاربری به هنرآموزان یاد داده شود.
مرحله دوم: یادگیری مفاهیم پایه به‌صورت عمیق و کاربردی
برای برنامه نویس حرفه ای شدن تنها تماشای یک ویدیو آموزشی در یوتیوب کافی نیست؛ بلکه باید برای درک مفاهیم پایه‌ای با پروژه‌های واقعی تمرین کنید تا مفاهیمی مانند تعریف انواع متغییر، شرط، حلقه، تابع، ساختار داده‌ای (آرایه، رشته، لیست)، الگوریتم‌های پایه، توابع بازگشتی، مدیریت خطا، اصول شی‌گرایی و… را یاد بگیرید.
مرحله سوم: ساخت پروژه‌های واقعی
با انجام پروژه واقعی است که مهارت کافی را در زمینه برنامه‌نویسی به‌دست می‌آورید. پروژه‌های پیشنهادی برای تمرین بیشتر:
- طراحی سایت یا وبلاگ با وردپرس، HTML/CSS یا جاوا اسکریپت؛
- طراحی اپ با React؛
- طراحی اپ مدیریت مخاطب با Python+Flash؛
- طراحی وب سرویس ساده با نودجی‌اس؛
- ساخت بازی ساده با یونیتی.
مرحله چهارم: یادگیری ابزارهای ضروری برای توسعه‌دهندگان حرفه‌ای
بدون ابزارهای استاندارد، حرفه‌ای شدن ممکن نیست. ابزارهایی که باید برای برنامه نویس حرفه ای شدن یاد بگیرید:
- Git و GitHub برای کنترل نسخه؛
- یادگیری VS Code یا IDE مرتبط برای توسعه حرفه‌ای؛
- استفاده از Terminal و Command Line برای کنترل بهتر محیط؛
- Docker برای بک‌اند؛
- Postman برای تست API.
مرحله پنجم: همکاری، مشارکت و تعامل در پروژه‌های تیمی
بعد از گذراندن دوره‌های برنامه‌نویسی، باید کار تیمی را یاد بگیرید. مهارت‌های نرم در برنامه‌نویسی به اندازۀ مهارت‌های فنی اهمیت دارند. زیرا در دنیای واقعی، همه چیز با تعامل بین برنامه‌نویس‌ها، طراحان، مدیر محصول و مشتری شکل می‌گیرد.
مرحله ششم: مطالعه عمیق، تحلیل کد دیگران و تمرین طراحی الگوریتم
یک برنامه نویس حرفه ای، همیشه در حال یادگیری است. برای ارتقا مهارت‌ها باید:
- کد پروژه‌های بزرگ و استاندارد را بخوانید؛
- تمرین کدنویسی داشته باشید؛
- سوالات مصاحبه شرکت‌های بزرگ را حل کنید؛
- ترندهای برنامه نویسی روز جهان را دنبال کنید؛
- در انجمن‌ها و فروم‌های برنامه‌نویسی حضور مستمر داشته باشید.
مرحله هفتم: ورود به بازار کار یا شروع حرفه‌ای فعالیت فریلنسری
وقتی حداقل 4-5 پروژه قابل ارائه انجام دادید، ابزارهای تخصصی را یاد گرفتید و با کار تیمی آشنا شدید:
- رزومه خودتان را بسازید؛
- پروفایل لنکدین و گیت‌هاب خودتان را ایجاد کنید؛
- در سایت‌هایی مانند جابینجا، کوئرا یا پونیشا فعالیت کنید و درآمد مناسبی را به‌عنوان برنامه نویس حرفه ای به‌دست آورید.
مهمترین مهارت‌های نرم برای یک برنامه نویس حرفه ای
تصور بسیاری افراد از برنامه‌نویسی فقط کدزنی است. اما واقعیت این است که شرکت‌ها به دنبال کسانی هستند که علاوه‌بر مهارت‌های فنی، از نظر رفتاری و ارتباطی هم حرفه‌ای باشند. به اینگونه مهارت‌ها، مهارت‌های نرم Soft Skills می‌گویند. جالب است بدانید برنامه‌نویسانی که مهارت‌های نرم کافی ندارند به رشد شغلی نمی‌رسند و در کار تیمی موفق نخواهند بود.
برخی از مهمترین مهارت‌های نرم برای تبدیل شدن به برنامه نویس حرفه ای عبارت‌اند از:
- مهارت ارتباط موثر؛
- توانایی یادگیری مستمر؛
- مهارت حل مسئله و تفکر منطقی؛
- صبر و تاب‌آوری؛
- مدیریت زمان و برنامه‌ریزی؛
- کار تیمی؛
- مسئولیت‌پذیری و تفکر مالکیت؛
- مدیریت زمان و برنامه‌ریزی پروژه؛
- مستندسازی؛
- توانایی حل تعارض و پذیرش بازخورد.
برخی از اشتباهات رایج در بین برنامه‌نویسان
حتی باهوش‌ترین برنامه‌نویسان هم ممکن است، اشتباه کنند. اما تفاوت بین یک برنامه نویس حرفه ای و یک فرد مبتدی این است که حرفه‌ای‌ها از اشتباهات خودشان یاد می‌گیرند و دیگر تکرارش نمی‌کنند. برخی از اشتباهات رایج در دنیای برنامه‌نویسان:
1- تمرکز بیش از حد بر روی یک زبان برنامه‌نویسی
“من فقط پایتون بلدم، پس همه پروژه‌ها را فقط با پایتون می‌زنم“
درست است که هنرآموزان بعد از شرکت در بهترین دوره آموزش زبان برنامه نویسی پایتون در مشهد، این زبان را به خوبی یاد دارند؛ اما نباید خودشان را در پروژه‌های واقعی محدود به یک زبان، فریمورک یا ابزار خاص کنند.
2- نادیده گرفتن مفاهیم پایه‌ای (ساختار داده، الگوریتم، معماری)
برای تبدیل شدن به یک برنامه نویس حرفه ای باید علاوه‌بر کدنویسی با مفاهیم پایه‌ای مانند طراحی الگوریتم، کدنویسی تمیز، ساختار برنامه‌نویسی و… نیز آشنا شد.
3- کپی کردن کدها بدون درک درست از عملکرد آن‌ها
ایده‌برداری از کدهای دیگر نرم‌افزارها، کار مثبت و آموزنده‌ای در برنامه‌نویسی است، اما کپی کردن صرف بدون ایجاد تغییرات، سفارشی‌سازی و بهینه‌سازی نمی‌تواند به برنامه‌نویس برای حرفه ای شدن کمک چندانی کند.
4- کدنویسی بدون برنامه‌ریزی و طراحی اولیه
بسیاری از برنامه‌نویسان مبتدی بدون تحلیل، به‌طور مستقیم به سراغ کدنویسی می‌روند. آن‌ها به تحلیل دقیقی از نیازها، ساختار پروژه‌ها، ماژول‌ها یا توابع کتابخانه‌ای نمی‌پردازند. برای همین در زمان کدنویسی با مشکلات متعددی روبه‌رو می‌شوند.
5- عدم توجه به مستندسازی
یک برنامه نویس حرفه ای تمامی مراحل کدنویسی را مستند می‌کند تا در آینده بتواند ایرادات و خطاها را سریع‌تر برطرف کند. مستندسازی کمک می‌کند تا برنامه‌نویس عملکرد توابع و برنامه‌هایی را که نوشته در آینده بهتر به‌خاطر آورد.
6- عدم انجام پروژه واقعی
آموزش برنامه‌نویسی در شروع این مسیر شغلی اهمیت زیادی دارد، اما در ادامه افراد باید به سراغ پروژه‌های واقعی بروند تا عملکرد آن‌ها تقویت شود و تجربه بیشتری را به‌دست آورند.
7- ترس از سوال پرسیدن یا کمک خواستن
برنامه‌نویسان حرفه‌ای نیز در برخی از مواقع، موضوعی را نمی‌دانند. این در حالی است که بسیاری از برنامه‌نویسان تازه‌کار فکر می‌کنند باید همه چیز را خودشان حل کنند تا نشان دهند حرفه‌ای هستند. اما در دنیای واقعی، همکاری، سوال پرسیدن و بازخورد گرفتن نشانه ضعف نیست بلکه حرفه‌ای بودن فرد را نشان می‌دهند.
8- کم ارزش شمردن مهارت‌های نرم
مهارت‌های نرم مانند مدیریت زمان، کار تیمی و رهبری به اندازۀ مهارت‌های فنی دارای اهمیت هستند.
9- نداشتن ساختار یادگیری و بی‌نظمی
گذراندن دوره‌های تخصصی مختلف برنامه‌نویسی شاید کار حرفه‌ای به‌نظر برسد، اما برنامه‌نویس‌هایی که از این شاخه به آن شاخه می‌پرند، همیشه سر در گم و بی‌هدف باقی می‌مانند. بنابراین سعی کنید:
- مسیر یادگیری مشخصی داشته باشید؛
- ابتدا مفاهیم پایه‌ای را یاد بگیرید و بعد به سراغ ابزارها بروید؛
- تمرکز کنید و عمیق شوید، نه سطحی و پراکند.
بازار کار برنامه‌نویسان حرفه ای
یک برنامه نویس حرفه ای، بازار کار خوبی را در اختیار خواهد داشت. برحسب سطح مهارت، تجربه و نمونه کار، برنامه‌نویسان می‌توانند از حقوق پایه‌ای حدود 20 میلیون تومان تا بیش از یکصد میلیون تومان در ماه برخوردار شوند. توجه داشته باشید که برای موفقیت در برنامه‌نویسی باید از راهنمایی و مشاوره‌های تخصصی استفاده کنید.
آکادمی هنرجویان شهریار به‌عنوان یک آزموزشگاه تخصصی برنامه‌نویسی زیر نظر فنی و حرفه‌ای در مشهد دوره‌های حضوری و آنلاین را برگزار می‌کند. قبل از شروع مسیر شغلی برنامه‌نویسی با کارشناسان این آموزشگاه مشورت کنید تا با کمترین هزینه مالی یا زمانی، امکان دستیابی به موفقیت و اشتغال را داشته باشید.
سخن پایانی
برنامه نویس حرفه ای شدن، یک استعداد ذاتی یا عنوان عجیب و غریب نیست؛ بلکه نتیجۀ مسیری مشخص، تمرین مستمر، ذهن یادگیرنده و آمادگی برای پذیرش چالش‌هاست.
برنامه‌نویسان حرفه‌ای محصول سال‌ها تلاش، کسب تجربه و آموخته‌های متنوع هستند. آن‌ها در کنار مهارت‌های فنی، مهارت‌های نرم را نیز یاد می‌گیرند تا از آن در کار تیمی، مدیریت پروژه و مستندسازی استفاده کنند.
